RC Financiën, bestuurlijk en publiek domein

Link naar de agenda en stukken voor de komende vergadering van het Algemeen Bestuur: iBabs
Voor agendapunten 5, 6 en 8 volgt een nazending.

Voorafgaand aan het debat vinden korte presentaties plaats over de stand van zaken organisatie en de Najaarsnota 2025

In artikel 6 van onze Financiële verordening ‘op grond van artikel 212 van de Gemeentewet’ heeft de raad bepaald dat het college na de eerste acht maanden van het jaar een tussentijdse rapportage met de titel ‘Najaarsnota’ uitbrengt, waarin de raad wordt geïnformeerd over de afwijkingen van de realisatie t.o.v. de begroting 2025. Deze tussenrapportage bevat per programma een inhoudelijke uiteenzetting over afwijkingen van de uitvoering ten opzichte van de begroting en de hieruit voortvloeiende bijstellingen van het beleid. Ook wordt per programma een overzicht van baten en lasten met de bijgestelde raming gegeven, dat wordt toegelicht. De Najaarsnota 2025 van de gemeente Alphen aan den Rijn laat een bijstelling van het begrotingsresultaat 2025 met -€ 5,3 miljoen (nadelig) zien ten opzichte van de begroting 2025 tot en met de Najaarsnota 2025 (inclusief de ‘zelfstandig’ vastgestelde raadsbesluiten).

1. De Najaarsnota 2025 vast te stellen met de daarin opgenomen bijlagen: (1) Grote projecten; (2) Projecten Openbare Ruimte; (3) Financiering; (4) Kredieten, (5) Reservemutaties; (6) Begrotingswijziging; (7) Overzicht begrotingsmutaties per taakveld;
2. De Najaarsnota 2025 met de genoemde bijlagen aan te bieden aan de Auditcommissie en de raad;
3. De portefeuillehouder Financiën te machtigen om noodzakelijke redactionele wijzigingen in de Najaarsnota 2025 met de genoemde bijlagen aan te brengen;
4. De raad voor te stellen in te stemmen met de Najaarsnota 2025 met de daarin opgenomen bijlagen: (1) Grote projecten; (2) Projecten Openbare Ruimte; (3) Financiering; (4) Kredieten, (5) Reservemutaties; (6) Begrotingswijziging; (7) Overzicht begrotingsmutaties per taakveld;

Met het Integraal Huisvestingsplan (IHP) heeft de gemeente besloten tot het realiseren van nieuwe onderwijspanden vanuit haar wettelijke taak om te voorzien in voldoende en adequate onderwijs-huisvesting. Voor de projecten welke momenteel in uitvoering zijn, zijn reeds middelen beschikbaar gesteld door de gemeenteraad. De school bevindt zich in een gebied dat gevoelig is voor wateroverlast. Op verzoek van de gemeente heeft basisschool de Tamboerijn een ondergrondse waterberging in het ontwerp voor haar nieuwe schoolplein opgenomen. De reeds beschikbaar gestelde middelen zijn niet toereikend om de gewenste waterberging te realiseren. Daarnaast valt de gewenste waterberging niet binnen het budget voor renovatie/vervangende nieuwbouw van de school. Voor het gebouw van basisschool De Tamboerijn wordt daarom verzocht aanvullend budget en dekking beschikbaar te stellen ad €40.000,- bovenop het reeds in het IHP opgenomen budget €2.246.713,-. Een ondergrondse waterberging draagt bij aan de gemeentelijk watertaak voor het inzamelen en afvoeren van hemelwater. Het aanvullend budget kan daarom gedekt worden vanuit de kostendekkende exploitatie (KDE) riolering.

Het college wil aan de slag met een aantal projecten die zijn genoemd in het meerjaren investeringsplan wonen en Infrastructuur (MIPWI). Om deze opgaven te kunnen uitvoeren is het nodig dat er voldoende budget beschikbaar is volgens de geldende financiële regels. Met dit besluit worden de budgetten beschikbaar gesteld om de maatregelen te kunnen uitvoeren.

De wijk Weidelanden in Hazerswoude-Dorp is gerealiseerd en opgeleverd. Vanwege klachten uit de omgeving is besloten in de Wilgenroos extra parkeerplaatsen te maken met half verharding (grasbetontegels). De kosten hiervoor bedragen circa € 25.000,-. Voor het project Weidelanden was een grondexploitatie beschikbaar. Omdat het project klaar is en de grondexploitatie is afgesloten is er geen budget meer voor het uitvoeren van deze werkzaamheden. Daarom wordt nu voorgesteld separaat budget ter beschikking te stellen met als dekking de reserve GREX.

In november 2024 heeft het college de nieuwe regeling Operatie Steenbreek 2024 – 2026 vastgesteld. De professionalisering van de regeling met bijbehorende communicatiecampagne werpt haar vruchten af. In een paar maanden tijd zijn boven verwachting veel voortuinen vergroend van zowel particuliere huiseigenaren als huurders. De keerzijde van dit succes is dat het vooraf vastgestelde budget van € 50.000 per jaar ontoereikend is om Operatie Steenbreek dit jaar voort te zetten. Daarom wordt het budget met € 50.000 per jaar verhoogd. Operatie Steenbreek draagt bij aan de bewustwording van klimaatadaptatie en biodiversiteit en meer sociale cohesie in de wijk. Meer groen draagt ook positief bij aan gezondheid van inwoners.

Gemeente Alphen aan den Rijn is, zoals alle gemeenten, al bijna drie jaar verantwoordelijk voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. De bestaande opvanglocaties zijn voor beperkte periode gerealiseerd, terwijl de opvangopgave langer nodig blijkt te zijn. De behoefte aan opvangplekken neemt bovendien nog steeds toe. Het zoeken en realiseren van nieuwe opvanglocaties kost veel tijd. Het aanwijzen van locaties en aangaan van huur- of koopovereenkomsten is een collegebevoegdheid. Het instellen van de benodigde investeringskredieten is daarbij een raadsbevoegdheid, ook als de investeringen volledig bekostigd worden door derden en er geen eigen aanvullende middelen nodig zijn. Het versnellen van de bestuurlijke besluitvorming kan helpen bij de tijdige realisatie van nieuwe opvanglocaties.

Het college verzoekt daarom de raad om van de financiële verordening Gemeente Alphen aan den Rijn af te wijken als er geen bindend adviesrecht van de raad van toepassing is op de nieuwe opvanglocatie en de kosten daarvan volledig worden gedekt door vergoedingen vanuit het Rijk dan wel een tekort gedekt kan worden uit de reserve Nieuwkomers. De bestuurlijke besluitvorming wordt hiermee minimaal met zes tot acht weken versneld.

De financiële consequenties worden achteraf verwerkt in de Najaarsnota en jaarrekening. Het college legt daarbij verantwoording af aan de gemeenteraad over de locaties waarvoor gebruik is gemaakt van deze uitzondering via een overzicht van de gepleegde investeringen (per locatie en op totaalniveau) plus de dekking daarvan.

Het duurzaam herinrichten van schoolpleinen is een belangrijk speerpunt van de gemeente Alphen aan den Rijn. Om die reden wordt op dit moment de subsidieregeling groenblauwe schoolpleinen doorontwikkeld. Tijdens de doorontwikkeling kwam het gezonde schoolpleinen project van Jantje Beton en IVN Natuureducatie onder de aandacht van de gemeente. Het project gezonde schoolpleinen heeft als doel de Nederlandse schoolpleinen groener en speelser maken. Het project wordt gefinancierd door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Jantje Beton en IVN Natuureducatie zochten daarvoor vijf pilot gemeenten met ambitieuze doelen qua duurzame herinrichting van schoolpleinen. Met hun landelijke expertise ondersteunen zij in 2025-2026 deze vijf gemeenten met het doorontwikkelen van hun lokale aanpak. Zij bieden de vijf gemeenten begeleiding en een bijdrage van 35.000 euro per schoolplein voor minimaal twee schoolpleinen. Alphen aan den Rijn heeft deze ondersteuning aangevraagd en toegekend gekregen. Als gemeente mogen wij vier scholen ondersteunen met een budget van 35.000 euro per schoolplein, totaal 140.000 euro. Gezien de tijdsdruk (de aanleg van de schoolpleinen dient eind juni 2026 afgerond te zijn), zijn er in samenspraak met de schoolbesturen 4 scholen geselecteerd die voldoen aan alle selectie eisen van Jantje Beton van IVN Natuureducatie. Deze 4 scholen dienen een eenmalige subsidieaanvraag in en krijgen –na positieve beoordeling- een subsidie van € 35.000. De tijdens het project aangepakte schoolpleinen dienen na afloop van het project als voorbeelden voor andere scholen in de gemeente en omgeving. Daarnaast zetten we de ondersteuning van Jantje Beton en IVN Natuureducatie in bij de doorontwikkeling van de subsidieregeling groenblauwe schoolpleinen.

Vanuit het Nationaal Isolatieprogramma (NIP) heeft het Rijk een bedrag van € 2.024.824 voor de gemeente Alphen aan den Rijn gereserveerd. Deze specifieke uitkering is bedoeld om eigenaar-bewoners met een slecht geïsoleerde woning en lage WOZ-waarde te helpen met het isoleren van hun woning, om zo energiearmoede tegen te gaan. Van deze uitkering moeten bij minimaal 1.048 woningen energiebesparende maatregelen worden aangebracht. Van bovenvermeld bedrag is € 125.230 bestemd voor een doe-het-zelversaanpak. De gemeente vraagt het voor haar gereserveerde bedrag aan bij het Rijk. Daarnaast vraagt de gemeente € 562.060 extra aan. Mogelijk komt dit bedrag vanuit een veegtranche beschikbaar om 314 extra woningen te isoleren.

De gemeente Alphen aan den Rijn heeft grote waardering voor de inzet van mantelzorgers. Dat uit zich onder andere in het mantelzorgcompliment, dat in Alphen aan den Rijn een geldbedrag van €200 is. Jonge mantelzorgers ontvangen een VVV-cadeaubon ter waarde van €50. Door een toename van het aantal mantelzorgers wordt in 2025 een overschrijding van het budget van ongeveer €100.000 verwacht. Hiervoor zal in eerste instantie dekking worden gezocht binnen Programma 4. Bij onvoldoende dekking zal het tekort worden meegenomen in de Najaarsnota.

De beheerders van het gemeentefonds (de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de staatssecretaris van Financiën) verstrekken regelmatig mededelingen over de algemene uitkering via de gemeentefondscirculaires. In deze circulaires worden de ontwikkelingen toegelicht op grond van de meest recente gegevens over de financiën en het beleid op rijksniveau. Onlangs is de meicirculaire 2025 over de algemene uitkering uit het gemeentefonds ontvangen. In deze circulaire worden de mutaties in het gemeentefonds nader toegelicht.

Van 20 t/m 27 juli viert stichting Kaju Putih het 60-jarig bestaan van de Molukse wijk in Alphen aan den Rijn. Ter gelegenheid van dit bijzondere moment organiseert de stichting diverse activiteiten, waaronder kookworkshops, tentoonstellingen, sportieve activiteiten, optredens en culturele uitwisselingen. De activiteiten vinden plaats in de Molukse wijk in Alphen aan den Rijn. Het doel van deze jubileumweek reikt verder dan alleen de viering van deze mijlpaal. De gemeente verleent een eenmalige subsidie voor de organisatie van de activiteiten omdat deze bijdragen aan belangrijke gemeentelijke beleidsdoelen, zoals het bevorderen van inclusie, culturele diversiteit en gemeenschapszin. Bovendien versterkt het de onderlinge betrokkenheid in onze samenleving.

In het collegeprogramma 2022-2026 is binnen de economische agenda het Recreatie en Toerisme iconenbeleid geprioriteerd. Daarmee is er de afgelopen jaren en dit jaar gewerkt aan de doorontwikkeling en werkzaamheden die betrekking hebben op het vergroten van de bezoekersaantallen, economische groei en samenwerking in naamsbekendheid van gemeente. De vier ABBA-iconen (Archeon, Bentwoud, Boskoop en Avifauna) worden door het college daarin ondersteund. In 2025 is er wederom een bedrag beschikbaar voor deze doorontwikkeling.

Aan de ’s Molenaarsweg 1 is een voormalig hoofdgebouw van een buitenplaats gelegen. De vrijstaande villa heeft een kantoorbestemming, in 2022 is een vergunning afgegeven om het als één woning te gebruiken. Het pand is in 2023 door Chloé Holding B.V. aangekocht. Chloé Holding heeft voor dit pand een plan ontwikkeld voor de realisatie van 6 appartementen in de vrije sector. In de Alphense Woningmarktstrategie is bepaald dat in elk woningbouwinitiatief in ieder geval 30% sociale woningbouw gerealiseerd dient te worden. Het voorgesteld programma bevat geen sociale huurwoningen. Volgens het gemeentelijk beleid dient er een financiële bijdrage aan het vereveningsfonds te worden geleverd wanneer op een locatie geen of minder sociale woningbouw mogelijk is. De afspraken over de afdracht aan het vereveningsfonds zijn in de anterieure overeenkomst vastgelegd.

Om de voorbereidingen te treffen voor de volledige toetreding van Alphen aan den Rijn aan Serviceorganisatie Zorg Jeugd Holland Rijnland (hierna SOZ), heeft de SOZ op 29 september jl. de opdrachtbevestiging en bijhorende offerte toegestuurd. Via dit besluit stemt het college in met deze opdracht en bijhorende eenmalige kosten om de toetreding tot de SOZ te realiseren.
Naast de werkzaamheden voor de toetreding van de SOZ, zal Alphen in aanloop naar 2027 de samenwerking in de regio intensiveren. Hiervoor is het bijgevoegde projectplan vastgesteld in het Ambtelijk Overeenstemming Overleg (met directeuren van de 13 gemeenten) in de regio vastgesteld. Hiermee zorgt Alphen aan den Rijn dat zij in 2026 in de regio mee zal doen op een aantal belangrijke regionale beleidsthema’s voor de verdere doorontwikkeling van het regionaal jeugdhulpstelsel. Om Alphen aan den Rijn toe te laten treden vraagt dit extra inspanning vanuit zowel de gemeente als het regionaal programmabureau.

De reconstructie van de Amerikalaan (deel Flemingweg–Renaissancelaan) is in voorbereiding, de aanbesteding start eind dit jaar. Naar verwachting gaan we begin 2026 gunnen. De feitelijke werkzaamheden aan de weg vinden dan plaats in de periode maart – december 2026. Dekking komt deels uit de jaarlijks beschikbare investeringsruimte voor reconstructies en deels uit een bijdrage vanuit de al afgesloten grondexploitatie Kerk en Zanen KLOP Plus. Deze laatste bijdrage is voorlopig gereserveerd binnen de Reserve GREX en wordt met dit besluit ingezet als dekking voor deze reconstructie.

De provincie Zuid-Holland biedt projectsubsidies aan voor het opstellen, implementeren en monitoren van een Soortenmanagementplan. Een SMP is een gedetailleerd ecologisch plan dat is gebaseerd op onderzoek en maatregelen beschrijft voor het behoud van beschermde dier- en plantensoorten en hun leefomgeving. In 2024 is door de gemeente Alphen aan den Rijn bij de provincie Zuid-Holland een subsidieaanvraag ingediend voor een Soortenmanagementplan. Deze subsidie is aan ons toegekend over de periode van 1 mei 2024 tot en met 31 december 2025 ter hoogte van € 406.354, -. Deze middelen worden beschikbaar gesteld op de begroting van Alphen aan den Rijn door een technische begrotingswijziging.

Gemeenten kunnen bij het Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie (NPLW) terecht voor ondersteuning bij het vormgeven en invullen van hun regierol in de lokale warmtetransitie en bij het versnellen en opschalen van deze transitie. In 2023 en 2024 ontving de gemeente Alphen aan den Rijn daarbij de Specifiek Uitkering (SPUK) regionale structuur Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie. In totaal is er € 754.129 aan subsidie aan de gemeente toegekend. De uitvoeringstermijn is van medio 2023 tot en met eind 2026. Onze regiopartner Holland Rijnland is de uitvoerder van de regeling. Deze middelen worden beschikbaar gesteld op de begroting van Alphen aan den Rijn door een technische begrotingswijziging.

De aanpassing van de belastingverordeningen en -tarieven vindt jaarlijks in december plaats na vaststelling van de gemeentebegroting. Uitgangspunt van het coalitieakkoord 2022-2026 Zichtbaar en dichtbij is een sluitende begroting en het behouden van een goede financiële positie. De afgelopen jaren zijn er vanuit de Rijksoverheid steeds meer taken naar gemeenten overgeheveld. Daar staat nu vanuit het Rijk minder geld tegenover dan nodig is. Tegelijkertijd zijn de kosten voor onder meer de jeugdzorg en infrastructurele werken in de afgelopen jaren fors gestegen. Naast de bezuinigingsmaatregelen die hiervoor zijn genomen heeft de gemeenteraad ook moeten kiezen voor inkomstenverhogende maatregelen. Het voorliggende voorstel voor de aanpassing van de belastingverordeningen en -tarieven is in lijn met de door de raad vastgestelde begroting 2026. In dit voorstel zijn de woonlasten voor de OZB extra verhoogd met 30%. De overige tarieven en heffingen zijn kostendekkend, worden verhoogd met de prijsindex of blijven gelijk aan 2025.
Met het vaststellen van deze belastingverordeningen en -tarieven blijven we een gemeente zijn waar mensen prettig kunnen wonen, werken en leven. De zichtbare voorzieningen dichtbij mensen kunnen we hiermee blijven behouden. Ook behouden we hiermee goed en veilig onderhoud van onze wegen en parken en behouden we de sportvelden, de bibliotheek, de verenigingen, de cultuurvoorzieningen en goede, veilige schoolgebouwen.

De raad voor te stellen tot het vaststellen van de volgende verordeningen op de heffing en invordering van:
1. onroerende-zaakbelastingen 2026 (gelet op artikel 220 tot en met 220 h Gemeentewet)
2. afvalstoffenheffing plus tarieventabel 2026 (gelet op artikel 229 Gemeentewet en artikel 15.33 Wet Milieubeheer)
3. rioolheffing 2026 (gelet op artikel 228a Gemeentewet)
4. hondenbelasting 2026 (gelet op artikel 226 Gemeentewet)
5. marktgeld 2026 (gelet op artikel 229 lid 1 aanhef en onderdelen a en b Gemeentewet)
6. leges plus tarieventabel 2026 (gelet op de artikelen 156, eerste en tweede lid, aanhef en onderdeel h, en 229, eerste lid, aanhef en onderdeel b, van de Gemeentewet, de artikelen 2, tweede lid, en 7 van de Paspoortwet en artikel 13.1a van de Omgevingswet)
7. toeristenbelasting 2026 (gelet op artikel 224 Gemeentewet)
8. parkeerbelastingen 2026 (gelet op artikel 225 Gemeentewet en de parkeerverordening 2021)
9. belastingen op roerende woon- en bedrijfsruimten 2026 (gelet op artikel 221 Gemeentewet)
10. grafrechten plus tarieventabel 2026 (gelet op artikel 229 lid 1 aanhef en onderdelen a en b Gemeentewet)
11. kwijtschelding gemeentebelastingen 2026 (gelet op artikel 255 Gemeentewet, artikel 26 van de Invorderingswet 1990, de Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990 en de Regeling kwijtschelding belastingen medeoverheden)

De raad voor te stellen tot het vaststellen van de volgende besluiten: 1. Kostenbesluit naheffingsaanslag parkeerbelasting 2026

Het onderbrengen van het Energieprogramma als aanvullende taak bij Holland Rijnland zien wij als een positieve ontwikkeling, die bijdraagt aan het verbeteren van de structuur en de verantwoording van het programma. Het is helder dat deze taak gedurende de looptijd van het programma in de governancestructuur bij Holland Rijnland wordt ondergebracht, en dat hiervoor nadere afspraken in de dienstverleningsovereenkomst worden gemaakt.

1. De raad voor te stellen in te stemmen met de zienswijze op de begrotingswijziging en deze te verzenden naar Regio Holland Rijnland.